Chơi cây cảnh bonsai không chỉ là việc chăm sóc đơn thuần mà còn là quá trình rèn luyện các phẩm chất như tỉ mỉ, khiêm nhường, và kiên nhẫn.
Mỗi kiểu dáng và thế cây bonsai đều biểu thị một đức tính riêng của người chủ. Cây cảnh, cũng như con người, cần được uốn nắn cẩn thận và khéo léo để trở nên đẹp. Việc tạo dáng cho cây rất quan trọng, giúp tạo nên một vẻ đẹp và sự độc đáo mà khó có thể sao chép.
Để tạo ra những chậu cây có dáng cổ thụ như ý, người chơi bonsai phải uốn nắn cây theo mong muốn. Dưới đây là các kỹ thuật uốn cây cảnh cơ bản mà người mới bắt đầu chơi bonsai cần nắm vững.
Các dụng cụ cần thiết để uốn cây cảnh
Trước khi bắt đầu uốn cây cảnh, bạn cần chuẩn bị một số dụng cụ cơ bản sau:
- Kéo cắt cành chuyên dụng: Dùng để tỉa bớt lá cây hoặc cành yếu, kém chất lượng. Bạn có thể tham khảo cách chọn kéo cắt cành như sau:
– Chọn kéo làm từ thép hoặc hợp kim cao cấp, đảm bảo độ sắc bén.
– Kéo nên được mài sắc hai mặt, dài khoảng 10-15cm, để tránh vết cắt bị dập nát, chảy nhiều nhựa và khó liền sẹo.
- Dây uốn cành: Đây là dụng cụ quan trọng trong việc định hình và uốn cây cảnh. Dây uốn giúp giữ nguyên thế cây theo mong muốn.
– Nên chọn dây uốn làm từ thép hoặc kẽm để tránh han gỉ và oxi hóa.
– Cần có thêm dây vải để bọc bên ngoài, tránh ánh nắng trực tiếp và nấm mốc, bảo vệ vỏ thân cây.
Lưu ý: Tránh sử dụng dây uốn làm bằng sắt để không gây han gỉ, ăn mòn và tạo ra các chất độc hại cho cây.
Các dụng cụ khác:
- Ke sắt, thanh kim loại
- Dao nhọn
- Dây đay, dây vải hoặc giấy bạc
Kỹ thuật uốn cây cảnh cơ bản
Buộc dây
Buộc dây là một kỹ thuật cơ bản trong việc tạo hình bonsai. Bạn chỉ cần quấn dây uốn theo hình xoắn ốc quanh cành cây và kéo chúng lại theo hình dáng mong muốn.
Lưu ý:
- Buộc dây từ thân chính, sau đó đến cành cây, nhánh cây, theo thứ tự từ dưới lên trên.
- Quấn dây theo đường chéo khoảng 45 độ so với trục thẳng đứng của cây.
- Áp dụng kỹ thuật này trong khoảng 3-4 tháng hoặc 1 năm đối với cây lớn.
Sử dụng ke sắt
Sử dụng ke sắt là một phương pháp uốn cây cảnh cơ bản, được áp dụng khi không có điểm tựa vững để tạo hình bonsai. Thực hiện theo ba bước sau:
- Đặt ke sắt vào vị trí phù hợp trên cành cây hoặc thân cây vững chắc.
- Buộc dây đồng hoặc kẽm vào điểm đầu hoặc vị trí thích hợp trên cành cây cần định hình.
- Kéo dây và cố định đầu còn lại vào ke sắt để định hình cho cây cảnh.
Xoắn dây
Xoắn dây là một trong những kỹ thuật đơn giản nhất để uốn cây cảnh. Nhờ độ dẻo dai của dây kim loại (kẽm, đồng), bạn có thể dễ dàng nắn chỉnh và định hình cây bonsai theo ý muốn.
- Lựa chọn dây uốn có độ cứng và kích thước phù hợp với kích thước của thân cây.
- Quấn dây theo hình xoắn ốc từ gốc tới ngọn và từ cành to đến cành nhỏ.
Lưu ý:
- Phương pháp này không áp dụng cho cây cảnh non yếu, mới sang chậu.
- Tưới nước cho cây sau 10 giờ uốn.
- Để tránh tổn thương thân cây, sử dụng vỏ đay, giấy bạc hoặc vải mềm làm lớp đệm giữa thân cây và dây uốn kim loại.
Xẻ rãnh
Xẻ rãnh là một kỹ thuật phức tạp hơn trong việc uốn cây cảnh chuyên nghiệp. Thực hiện theo ba bước sau:
- Dùng dao sắc nhọn rạch một đường rãnh giữa cành cây cần uốn, với độ sâu bằng ⅔ đường kính thân cây.
- Kết hợp cuốn dây thừng và nắn thân cây theo dáng mong muốn.
- Sử dụng dây đồng hoặc kẽm để cố định, nối điểm đầu và điểm cuối của thân cây sao cho vừa với độ cong mong muốn.
Nẹp cành vào thanh kim loại
Phương pháp này sử dụng thanh kim loại để định hình và giữ thân cây theo dáng bonsai mong muốn.
- Uốn thanh kim loại theo dáng mong muốn.
- Buộc chặt thanh kim loại vào thân cây theo chiều dọc.
- Kéo dãn từ từ thân cây theo đường cong của thanh kim loại, và buộc cố định bằng dây đồng hoặc kẽm nhỏ.
Đặt dây nhôm vào thanh cành
Nhiều nghệ nhân áp dụng phương pháp này để uốn cây cảnh dễ dàng hơn. Thực hiện qua ba bước sau:
- Dùng dao khoét một rãnh nhỏ ở giữa thân cành, có độ dài bằng ⅔ thân cây.
- Đưa một đoạn dây nhôm có chiều dài tương ứng vào trong rãnh.
- Dùng dây đay hoặc dây vải quấn quanh để cố định và bảo vệ thân cây. Nhờ sự mềm dẻo của dây nhôm, việc uốn nắn cây sẽ dễ dàng hơn.
Một số lưu ý khi sử dụng các cách uốn cây bonsai
Để tạo thế cho cây dễ dàng từ cơ bản đến nâng cao, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Tỉa lá trước để cây có thể phát triển mầm non khỏe mạnh hơn.
- Cắt tỉa lá trước khi uốn cây để cây phát triển mầm non mạnh mẽ hơn.
- Trước khi uốn cây, hãy cắt tỉa lá và cành. Theo nguyên tắc bonsai, loại bỏ các cành phát triển song song, đối xứng, gối lên nhau, hoặc uốn về phía sau.
- Dùng dây vải để bọc ngoài thân cây, giúp bảo vệ cây khỏi ánh nắng trực tiếp của mặt trời.
- Tránh dùng dây sắt để uốn cây, vì hợp chất trong kim loại này có thể tạo ra chất độc hại, thậm chí làm chết một số giống cây lá kim.
- Tuân thủ nguyên tắc uốn bonsai: Uốn từ thân tới ngọn và từ cành to đến cành nhỏ theo đúng nguyên tắc bonsai.
